เวทีความคิด

ขอเท็จจริงเกี่ยวกับสภาพคลองและอัตราดอกเบี้ย(ตอนที่ 2–จบ)

13 ก.ค. 2555 14:13:14 2,552

ในครั้งที่แลว ไดอธิบายถึงสภาพคลองในนิยามแคบ หรือที่เรียกวาฐานเงิน ซึ่งเปนสภาพคลองที่แบงกชาติบริหารจัดการใหอยูในระดับที่สมดุลเพื่อใหอัตราดอกเบี้ยระยะสั้นในตลาดเงินเคลื่อนไหวสอดคลองกับอัตราดอกเบี้ยนโยบาย ในครั้งนี้ จะไดอธิบายถึงสภาพคลองในนิยามกวาง หรือปริมาณเงินสดหมุนเวียนและเงินฝากของประชาชนที่สถาบันการเงิน ซึ่งก็คือสภาพคลองในระบบธนาคารพาณิชย บางคนอาจวัดสภาพคลองในระบบธนาคารพาณิชยไดงาย ๆ โดยเปรียบเทียบปริมาณเงินฝากและตั๋วแลกเงินที่ธนาคารพาณิชยระดมเขามากับปริมาณสินเชื่อที่ปลอยออกไป ถาปริมาณเงินที่รับเขามากับที่ปลอยออกไปพอ ๆ กัน ก็ถือวาสภาพคลองพอดีๆหรืออาจตึงบางเล็กนอย แตถาความตองการสินเชื่อมีจํานวนมากและเพิ่มขึ้นเร็วกวาเงินฝากและตั๋วแลกเงิน ธนาคารพาณิชยก็จะเริ่มรูสึกวาสภาพคลองตึงขึ้นจนตองระดมเงินฝากมากขึ้นโดยปรับเพิ่มอัตราดอกเบี้ยเงินฝากใหสูงกวาธนาคารอื่น เพื่อดึงดูดใหมีคนเขามาฝากเงินเพิ่มขึ้นการวัดสภาพคลองอีกวิธีหนึ่งคือวัดสภาพคลองสวนเกินในระบบธนาคารพาณิชยโดยดูวาธนาคารพาณิชยถือสินทรัพยที่มีสภาพคลองสูงในปริมาณที่มากกวาที่กฎหมายกําหนดหรือไมในปจจุบัน โดยอํานาจตามกฎหมายแบงกชาติกําหนดวาธนาคารพาณิชยจะตองดํารงสินทรัพยที่มีสภาพคลองสูงไวไมต่ำกวารอยละ 6ของเงินรับฝากหรือเงินกูยืมจากประชาชน สวนที่เหลืออีกรอยละ 94 สามารถนําไปปลอยกูเพื่อหารายไดสินทรัพยที่มีสภาพคลองสูงก็ไดแก เงินสด เงินฝากที่แบงกชาติ เงินลงทุนในตราสารหนี้บางประเภทการกําหนดหลักเกณฑดังกลาว ก็เพื่อสรางความมั่นใจวาธนาคารพาณิชยจะสามารถจัดหาเงินสดไดอย่างรวดเร็วในยามจําเปน อาจโดยการขายตราสารหนี้ที่ถืออยู สินเชื่อที่ขยายตัวสูงถึงประมาณรอยละ 15 ตอปในปจจุบันสงผลใหสินทรัพยสภาพคลองของธนาคารพาณิชยสวนที่เกินกวากฎหมายกําหนดลดลง โดยในเดือนมีนาคม 2554 ธนาคารพาณิชยมีสินทรัพยสภาพคลองสูงถึง5.7 เทาของที่กฎหมายกําหนด และลดลงเหลือ 5.2 เทาในเดือนมีนาคม 2555 แตก็ยังถือวาสูงอยูดีนอกเหนือจากสินเชื่อที่ขยายตัวสูงขึ้น การระดมเงินผานการออกตั๋วแลกเงินของธนาคารพาณิชยก็จะทําไดลดลง จากการที่ตั๋วแลกเงินที่ออกไปแลวจะทยอยครบกําหนดและจะไมสามารถออกใหมไดในปริมาณเดิมเพราะมีตนทุนเพิ่มขึ้น สวนหนึ่งเนื่องจากตองนําสงเงินเพิ่มเขาบัญชีสะสมเพื่อการชําระคืนตนเงินกูชดใชความเสียหายของกองทุนเพื่อการฟนฟูและพัฒนาระบบสถาบันการเงิน ทําใหธนาคารพาณิชยยิ่งแขงขันกันระดมเงินฝากและเปนเหตุใหอัตราดอกเบี้ยเงินฝากในชวงนี้ปรับสูงขึ้น ขณะที่อัตราดอกเบี้ยระยะสั้นๆ ที่ธนาคารพาณิชยฝากหรือกูระหวางกันเพื่อบริหารเงินระยะสั้นของธนาคารเองยังคงอยูใกลเคียงอัตราดอกเบี้ยนโยบายที่รอยละ 3 ตอปโดยจะเปลี่ยนแปลงตามสภาพคลองในนิยามแคบที่แบงกชาติมีหนาที่ดูแลใหอยูในสมดุลอยางไรก็ตาม การที่อัตราดอกเบี้ยปรับสูงขึ้นอาจเปนผลจากปจจัยอื่นนอกจากสภาพคลอง เชน ในกรณีของการกูเงินโดยการออกตราสาร หากตราสารนั้นไมมีความยืดหยุน ไมสามารถนําไปขายตอหรือนําไปใชทําธุรกรรมตอเนื่องในตลาดได สถาบันการเงินที่ปลอยกูหรือนักลงทุนก็จะตองการอัตราผลตอบแทนที่สูงกวาปกติโดยเฉพาะอยางยิ่งในปจจุบันซึ่งสภาพคลองในระบบสถาบันการเงินลดลงและสถาบันการเงิน

ตองแขงขันกันเพิ่มขึ้น ตัวอยางเชน ในการที่แบงกชาติออกพันธบัตรธนาคารแหงประเทศไทยประเภทอัตราดอกเบี้ยลอยตัวอางอิงกับอัตราดอกเบี้ย BIBOR ซึ่งมีสภาพคลองในการซื้อขายยังไมสูงนัก ผูลงทุนอาจกังวลวาจะไมสามารถขายพันธบัตรที่ถืออยูดังกลาวในตลาดรองไดในราคา จํานวน และเวลาที่ตองการ ดังนั้น ผูลงทุนจึงตองการอัตราผลตอบแทนที่สูงกวาการลงทุนในพันธบัตรอัตราดอกเบี้ยคงที่เพื่อชดเชยสภาพคลองที่ต่ำกวา ซึ่งการที่แบงกชาติออกพันธบัตรประเภทอัตราดอกเบี้ยลอยตัวอางอิงกับอัตราดอกเบี้ย BIBOR ทั้งที่มีตนทุนสูง ก็เพื่อพัฒนาตลาดโดยการเพิ่มความหลากหลายของผลิตภัณฑและตอบสนองความตองการของนักลงทุนสวนหนึ่งที่สนใจลงทุนในตราสารประเภทนี้ในกรณีตราสารระยะยาวที่มีเงื่อนไขวาผูออกสามารถไถถอนไดกอนครบกําหนดก็เชนเดียวกัน ผูลงทุนจะตองการอัตราผลตอบแทนที่สูงขึ้นเพื่อชดเชยความเสี่ยงจากการที่ไมสามารถคาดการณรายรับที่แนนอนไดอีกทั้งมีความเสี่ยงดาน reinvestment risk หากผูออกตราสารขอไถถอนกอนครบกําหนดเพื่อre-finance ในชวงที่อัตราดอกเบี้ยลดต่าลง อัตราดอกเบี้ยโดยเฉพาะระยะยาวยังขึ้นกับมุมมองของผูเลนในตลาดการเงินที่มีตอแนวโนมเศรษฐกิจและเงินเฟอ ในชวงตนปที่ผานมา มีการคาดการณวาภาวะเศรษฐกิจขางหนาจะดีขึ้น สินเชื่อจะขยายตัว การมีสภาพคลองในระยะยาวสํารองไวจะมีความจําเปนมากขึ้น ผลตอบแทนหรืออัตราดอกเบี้ยระยะยาวในชวงนั้นจึงปรับขึ้นตามกลไกตลาด โดยไมเกี่ยวของกับสภาพคลองแตอยางใดอยางไรก็ตาม ในปจจุบัน ภาพเศรษฐกิจโลกที่ชะลอตัวอยางชัดเจนขึ้น ประกอบกับราคาน้ำมันที่ลดลงทําให

การคาดการณเงินเฟอและแนวโนมอัตราดอกเบี้ยระยะยาวอาจปรับลงไดจากที่กลาวมาใน 2 ตอน สามารถสรุปไดวาการพูดถึงสภาพคลองอาจมีความแตกตางกันตามมุมมอง กลาวคือ สภาพคลองที่แบงกชาติดูแลหรือฐานเงิน และสภาพคลองในระบบธนาคารหรือปริมาณเงินของสถาบันการเงิน ฐานเงินจะมีผลกระทบกับอัตราดอกเบี้ยระยะสั้นระหวางสถาบันการเงินในตลาดเงิน การเปลี่ยนแปลงและการคาดการณเกี่ยวกับอัตราดอกเบี้ยระยะสั้นดังกลาว ประกอบกับปจจัยอื่นๆ ซึ่งรวมถึงสภาพคลองในระบบธนาคารจะสงผลตออัตราดอกเบี้ยในระยะที่ยาวขึ้นและกระทบในวงกวางไปถึงผูที่อยูนอกตลาดเงิน เชน ผูฝากเงิน บริษัทที่ตองการกูยืมเงินหรือระดมทุน รวมถึงนักลงทุน ดวย

____________________________

โดย:นางสาวเพ็ญลักษณ โลธุวาชัย ผูบริหารทีม ทีมตลาดเงินและตลาดพันธบัตร สายตลาดการเงิน ธนาคารแหงประเทศไทย